شناسایی معیارهای عام شکل گیری بافت های روستایی درایران

 
چکیده
بافت كالبدی روستاها علاوه بر دخالت مستقیم افراد جامعه از عوامل محیطی نیز تأثیر می پذیرند. شدت تأثیرگذاری این عوامل گاه بواسطه توانایی های انسانی کاهش می یابد ولی همواره تأثیرات خود را بر شکل بندی کالبد و سازمان فضایی روستا حفظ می کند. بنابراین خصوصیات کالبدی روستاها تحت تأثیر دو گروه کلی عوامل مرتبط با محیط یا طبیعت و انسان شکل می گیرد. بافت های روستایی حاوی اطلاعات مفیدی برای ارزیابی میزان تأثیرپذیری فرایند شكل گیری و توسعه طبیعی كالبد روستاها از عوامل مختلف محیطی ـ اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی هستندکه در بسیاری از روستاهای كشورنیزحضورو تداوم دارند.این مقاله با هدف شناسایی الگوهای شکل گیری و تکامل بافت های روستایی کشور متاثر از عوامل مذکور است.
 
 
کلمات کلیدی:

الگوی شبکه معابر

بافت های روستایی در ایران

شکل گیری بافت های روستایی

 
 
مقدمه
روستاها به واسطه کارکرد اساسی خود که تأمین كننده بسیاری از نیازهای زیستی، سکونتی و اقتصادی جامعه روستایی هستند، از خصیصه پویایی و تغییر دایمی برخوردارند. پویایی روستاها در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و فضایی قابل بررسی و ملاحظه است. این خصیصه از پویایی افراد و گروه های جامعه روستایی برای اعمال نگرش ها و علایق خود در ساخت کالبدهای فعالیت و شکل دادن به فضای مورد استفاده و تصمیمات در حال تغییر آنها برای رویارویی با عوامل محدود کننده تمایلات خود در شکل دادن به کالبد و فضای روستا ناشی می شود. بنابراین پذیرش پویایی و تغییر دایمی برای جامعه انسانی موجب الزام به پذیرش تغییرات دایمی و پویایی روستا (در ابعاد مختلف آن) است.
 
 
 
فهرست مطالب
شناسایی معیارهای عام شکل گیری بافت های روستایی درایران 1
چکیده 2
مقدمه 2
1-روش تحقیق 6
2-روستاهای نمونه 8
جدول (1) : فهرست روستاهای نمونه طرح بافت شناسی روستایی كشور 10
3-خصوصیات كالبدی مورد مطالعه 10
4-عوامل مؤثر درشکل گیری خصوصیات كالبدی روستاها 11

5-قانونمندی‌های كالبدی روستایی 13

1-5-معیارهای ‌های مرتبط با الگوی كاربری زمین 14
1-1-5-تأثیر شرایط اقلیمی نامناسب بر تعدد کاربری مذهبی 14
2-1-5-مكان‎گزینی كاربریهای بهداشتی در ارتباط با منابع آب 15
3-1-5-تأثیر پایداری زمین در مکان گزینی کاربریهای زمین 15
4-1-5-نقش راههای دسترسی در مکان یابی کاربری های تجاری 15
5-1-5-تمایل کاربری های عمومی به استقرار در زمین های هموار 15
6-1-5-ارزش اقتصادی زمین و کاربری زمین 15
8-1-5-تأثیر مذهب روابط طایفه ای بر نظام کاربری زمین 16
9-1-5-نقش جاذبه ها گردشگری در نظام کاربری زمین 16
جدول ( 2 ) نتایج تأثیر گذاری عوامل محیطی، اجتماعی و اقتصادی در نظام کاربری زمین 17
2-5-معیارهای مرتبط با الگوی محلات و مراكز تمركز كاربری‌های عمومی 18
1-2-5-مکان یابی هسته روستا در هماهنگی با محیط برای تعدیل دما 19
2-2-5-نقش منابع آب در شکل گیری مراکز تجمع عمومی 19
3-2-5-نقش معابر و جاده ها در شکل گیری مراکز تجمع عمومی 19
1-3-5-هماهنگی جهت و ابعاد شبکه دسترسی با جهت وزش باد 23
2-3-5-هماهنگی جهت و ابعاد شبکه دسترسی با جهت تابش خورشید 23
3-3-5-تأثیرپذیری جهت و ابعاد شبکه دسترسی از عناصر طبیعی 24
4-3-5-تأثیرپذیری جهت و ابعاد شبکه دسترسی از پستی و بلندی 24
5-3-5-جهت گیری معابر به سمت مکان های عبادی و آئینی 25
6-3-5-تبعیت الگوی شبکه دسترسی از سنت زندگی عشایری 25
7-3-5-الگوی فعالیت و معیشت و شبکه معابر 25
8-3-5-هماهنگی شبکه معابر با نیازهای جدید حمل و نقل 26
جدول ( 4 ) نتایج تأثیر گذاری عوامل محیطی، اجتماعی و اقتصادی در الگوی شبکه معابر 26
1-4-5-نقش باد در معماری مسکن 28
2-4-5-تأثیر رطوبت و بارش در الگوی مسکن 29
3-4-5-تأثیر دما و تابش و الگوی مسکن 29
4-4-5-تأثیر نوع فعالیت و معیشت در الگوی مسکن 30
جدول ( 4 ) نتایج تأثیر گذاری عوامل محیطی، اجتماعی و اقتصادی در الگوی معماری مسکن 32
منابع و مآخذ : 35